KALIBO, Aklan—Milyon-milyon ka mga Pilipino ro nakaangkon it sakit nga Altapresyon ukon Hypertension.
50 porsiyento sa mga raya hay mga senior citizens samtang una man sa 20 hasta 30 porsiyento ro una sa kasarangan eamang nga pang-edaron.
Ro hypertension man hay ginakilaea nga sangka “traidor” nga klase it baeati-an bangud maabo ro gulpi eamang nga nagakamatay bangud kara.
Owa man raya it may ginapakita nga sintomas ag kung mag-grabe eun hay pwedeng makaangkon it komplikasyon ro sangka pasyente kapareho it sakit sa puso,stroke, pagpalya it bato, ag ro makasueobo hay pwede pa rayang maging rason it pagkamatay.
Suno kay Mary Ruth Esmalla, Nurse ag Hypertension Coordinator it Provincial Health Office ukon PHO-Aklan nga sambilog sa mga naging rason kung ham-am maabong mga Pilipino ro nakaaangkon it sakit nga hypertension hay bangud sa indi malikawan nga pagkaon it mga maaeat, matam-is ukon mataas sa asukar, makolesterol ag mamantika nga pagkaon.
Ro hypertension man ukon high blood pressure suno kana hay nagakahueugan it mataas nga pressure sa ugat it kaeawasan partikular eun sa ginatawag nga arteries.
Ro “arteries” ro nagadaea it dugo paadto sa nagkaeain eain nga parte it kaeawasan matapos rayang i-pump it tagipusuon.
Ro normal nga blood pressure hay 120/180.
Ro blood pressure nga una sa tunga it 120/80 ag 139/89 hay ginatawag nga “pre-hypertension” ag g ro pressure nga 140/90 pataas hay ginakonsiderang mataas.
Samtang, agud nga malikawan ro nasambitan nga sakit, kinahangean nga makaangkon it “lifestyle changes”.
Raya hay ro pagsunod sa diet nga sangkiri eamang ro asin, pag-ehersisyo, pagpundo sa papanigarilyo ag kung medyo overweight eun hay tinguhaon nga magbuhin it kilo.
Kinahangean nga limitahan ro pag-inom it alcohol, i-manage it mayad ro stress, i-monitor ro blood pressure maskin sa sueod it panimaeay, mag-relax ag magkalma sa mga tyempo nga may unang ginapangatubang nga problema.
