KALIBO, Aklan — Owa it nailistang anuman nga imported ukon lokal nga kaso it malaria sa Western Visayas umpisa pa ko 2021 rason nga nagapabilin nga malaria free ro rehiyon hasta makaron nga dag-on.
Suno kay Dr. Philip Ian Padilla, sangka health expert ag professor it microbiology sa UP Visayas nga mabahoe gihapon nga problema ro malaria sa Pilipinas apang natigayon eon raya nga makontrol bangud sa mabaskog nga suporta it nagkaeain-eain nga stakeholders ag komunidad.
Umpisa 1990s suno kana hay maabu nga mga probinsiya ro ginakabig nga endemic for malaria .
Halin sa 82 nga probinsya, ro Palawan eon lang sigon makaron ro nagapabilin nga naga-isaeahanon nga probinsiya nga may aktibong kaso it malaria.
Ro Aklan, Capiz, Guimaras, ag Iloilo hay gindeklarang owa it malaria umpisa pa ko 1993, samtang ro Antique hay nadeklarang malaria-free ko 2019.
Sa pihak nga parte, ginpaathag ni Dr. Padilla nga ro malaria hay sangka sakit nga pwedeng ikamatay nga tuga it mga parasites nga naisaylo pinaagi sa sugod it infected nga babayeng namok nga Anopheles.
Kaeabanan sigon nga nakakabatyag ro tawong may malaria it eagnat, ginakunyag ag mga sintomas nga kapareho it trangkaso.
Kon indi matatapan, posibleng magtuga it grabeng komplikasyon ag kamatayon.
Peligroso sigon nga makaangkon it malaria ro mga eapsag, nabdos, mga may HIV-AIDS, mga unga nga naga-edad it lima panaba, ag mga tawong may mahinang resistensya nga may history it pagbiyahe sa mga malaria-endemic areas .
Makumpirma suno kana kon may malaria ro ginadudahan nga pasyente pinaagi sa parasite-based diagnostic testing .
